Iran

Iran
Na een emotioneel afscheid van Irfan gaan we de grens van Iran over. Wij, de dames, zijn volledig voorbereid op de wetten van Iran: gekleed in harembroek, een vest tot over de billen, hoofddoek en lange mouwen shirts. Bij de grens worden we opgewacht door Hosein, onze nieuwe driver. We besluiten niet gelijk in het grensdorpje geld te wisselen; Hosein besloot ons pas in Maku, de stad waar we die dag heen zouden fietsen, te vertellen dat het die dag een nationale feestdag was, de dag erna zou Nature Day zijn en de dag daarna vrijdag: weekeind in Iran. En zo kwam het dat wij op dag 1 in Iran zaten: zonder geld en slaapplek, al het eten dat we nog uit Turkije hadden al opgegeten en een driver die alleen maar kon herhalen: “Tsja, jullie zijn zeer slecht voorbereid”..
Een van de mannen ging met Hosein mee in de auto, op zoek naar een wisselkantoortje. Ondertussen kwam Sara in contact met een groepje Iraanse jongens die ons gelijk uitnodigden om bij hen te slapen en te eten: een groepje jongens van onze leeftijd, met snor, grote brillen en mooie ouderwetse rammelbakken: helemaal jaren ’70! Sowieso leek alles in Iran redelijk stil gezet te zijn in de ’70, de tijd van de revolutie. De mensen, kleding, auto’s: alles klopt.
Waar wij ons ervan bewust waren dat Iran het land was met alle verboden: geen onbedekte lichaamsdelen, geen alcohol, geen drugs: de jongens bleken allemaal behoorlijk stoned te zijn, regelmatig een feestje te bezoeken waar alcohol geschonken werd en hadden een grote interesse in de “hogere sferen”. Tot zover : “Iran: het land waar alles verboden is”.
Op Nature day hadden we onze eerste echte fietsdag door Iran; het leek alsof we met het passeren van de grens ook heel andere temperaturen binnengefietst waren, eindelijk zon, warmte, droog en een lentegevoel! Ook maakten we kennis met een heel andere manier van fietsen: op nature day trekt iedere Iranier de natuur in om in weilanden, parken, bij meertjes etc. te gaan picknicken. Overal waar we langs fietsten zaten mensen met eten en thee, we werden met luid gejuich ontvangen: zwaaiende mensen die ons toejuichten, alsof we meededen aan de Tour de France. Zwaaiende mensen, mensen die ons met handgebaren uitnodigen om thee te komen drinken, mensen die een winnaarsgebaar maakten met hun armen: we waanden ons in een wereld vol grote sportieve prestaties. Heel leuk, nadat we de laatste dagen in Turkije ongeveer weggekeken werden: vrouwen in fietskleding, niet-islamitisch, onbedekt haar en strakke broeken, westers…
Waar we in Turkije continu door en langs bergen reden, veranderde het nu meer naar fietsen door dalen, met de bergen continu als cirkels om ons heen. Ook al passeerden we alsnog passen hoger dan 2300 meter, de sneeuw hebben we in Turkije –zo lijkt het- echt achter ons gelaten.
De uitzichten die we genoten waren fabuleus, het ene moment nog mooier dan het andere. Elke dag veranderde het landschap wel een paar keer, soms een beetje klimmen en dan was de afdaling nog mooier dan degene die we ervoor meegemaakt hadden. Het weer zat mee, de wind deed zijn best –soms in ons voordeel, vaak ook in ons nadeel ;-) – en het fietsen leek van het buffelen in Turkije te veranderen in met name genieten met mooi weer en mooie views; 2 dingen waar het in Turkije vaak aan ontbrak.
Helaas had fietsen in Iran voor de meisjes ook een keerzijde: al binnen een paar dagen kwamen we erachter dat jongens op brommers geen respect noch besef van veiligheid hebben terwijl wij op de fiets zaten. Ondanks onze wijde, veilige kleding kwamen ze hard langs ons gereden en probeerden de billen te grijpen; wat met name gevaarlijk was gezien wij op de fiets veel snelheid hadden en zij op de brommer ook: een klein duwtje kan al genoeg zijn om je volledig uit balans te halen met alle gevolgen van dien. Tegelijkertijd is het een heel nare gedachte: ze gaan ervan uit dat wij, omdat we westers – niet-islamitisch- zijn allemaal een heel vrije geest hebben en het dus niet erg vinden wat zij doen. Een bizarre manier van denken en uiteraard leidde het in het begin tot de nodige tranen en woede en verdriet; uiteindelijk hebben we ons er min of meer bij neergelegd dat dit nou eenmaal is zoals het hier gaat.
De eerste dagen fietsend door Iran kwamen we erachter dat de hoofddoek, die verplicht is, emotioneel meer lading draagt dan we van tevoren gedacht hadden. Naast dat het heel warm is geeft het ons allemaal ook het gevoel dat we onszelf niet meer kunnen of mogen zijn. Dat we onszelf bedekken. We merken aan onszelf dat we ons meer afzijdig houden en toch ook gelijk anders op stellen. Deels uit eigen keuze –actief en passief-, deels omdat de omgeving ons daartoe dwingt. Mannen spreken niet met ons, afrekenen kunnen we niet zelf, omdat we geen prijzen krijgen te horen. Zodra een van de jongens er dan bij komt krijgt hij gelijk een hand, een prijs en is afrekenen ineens geen enkele moeite meer. Mannen die ons geen hand geven, ons niet aankijken, wij die hen daardoor niet meer aan gaan kijken en wij laten de jongens dus ook gewoon maar alles regelen. Best een pittige verandering, als je met 4 “sterke” vrouwen, die allen erg in de gelijkheid van man en vrouw geloven, op stap bent.
We ontmoeten, na een paar fantastische fietsdagen van Maku – Khvoy (We kampeerden in het park van de stad; toen we uiteindelijk ons eten op hadden en ons klaar wilden maken om naar bed te gaan kwamen een man, zijn vrouw en hun 3 zonen naar ons toe: een grote mand met rijst, kip, groenten en drinken bij zich: ze hadden eten voor ons gekookt en dekens voor ons meegenomen: onze 2e dag in Iran en al de 2e ontmoeting met zulke gastvrije en behulpzame mensen..) – Urmia (waar het grootste zoutmeer ter wereld zich bevind; we fietsten er een dag lang langs en uiteindelijk midden overheen, zoutmeer tot zo ver je kan kijken: heel gaaf) kwamen we uiteindelijk aan in Tabriz. In Tabriz werden we welkom geheten op een camping door jongen die ons de dagen erna ook op sleeptouw zou nemen in de stad.
Hier was het dat we voor het eerst alleen maar vrouwen in zwarte chadors (omslagdoeken tot de grond) zagen lopen. Waar we de bus wilden nemen waar mannen en vrouwen gescheiden in stappen: mannen hebben de vooringang , vrouwen de achteringang. Bij de bushalte zijn 2 aparte wachthokjes: 1 voor mannen en 1 voor vrouwen.
Een paar van onze dames in tranen: hoe kan er zoveel ongelijkheid zijn! We zijn toch geen kudde dat van elkaar gescheiden moet worden? Pas veel later leerden wij dat vrouwen het zelf ook heel onprettig vinden om met de mannen gemengd te zitten.
We werden meegenomen naar een bazaar, de grote vrijdagmoskee (belangrijke moskee in de stad; het vrijdaggebed wordt hier gehouden). Wonderbaarlijk genoeg kregen de jongens die ons door de stad leidden zonder al te veel moeite toegang tot de moskee, waar wij nu als enige rondliepen. Wat een rust in zo’n grote stad. Wat een ontspannen gevoel geeft het om hier gewoon op je knieën een half uur naar de gewelven en het tapijt te staren. Heerlijk!
Via Myaneh naar Zanjan, waar we via warmshowers (een website waar fietsers andere fietsers een plek aanbieden) door Farah werden opgewacht. Farah, een heel klein vrouwtje die bijzonder goed Engels sprak nam ons gelijk mee naar haar huis. Ze had haar verdieping helemaal voor ons vrijgemaakt zodat wij er konden slapen. Sliep zij bij haar vader, boven. Dit is wel typerend voor wat Iran ons bracht: mensen zijn zo ontzettend gastvrij, heel erg lief en willen altijd helpen. Voor een anti-amerikaans land spreken echt heel erg veel mensen goed Engels, wat voor ons heel leuk is en wat communiceren een stuk aangenamer maakt. Ze bracht ons ’s avonds naar een restaurant dat ook vegetarisch eten had (deze reis met 4 vegetariers maken maakt het soms enorm ingewikkeld om gewoon zo ergens te gaan eten, Iran kent het principe vegetarisch zijn niet. Als ze vertellen dat ze vegetarisch zijn zeggen ze: “ohh dus geen koe maar wel lam dus.” Dat is namelijk “schoon” vlees, koe is vies…?
’s Ochtends nam Farah ons mee naar de bazaar waar we bij een moskee uitkwamen waar we de oude meesters nog in functie zagen. Mannen met tulband die de jongeren de koran leerden. De jongeren leven in kamertjes bij de moskee waar ze ook het les van de meester krijgen. Heel bijzonder om het eens met tekst en uitleg mee te krijgen. Echt te weten wat je nou precies ziet.
Onderweg naar Teheran werden we verwend met de mooiste uitzichten en heel mooi licht op glooiende bergen en fantastische zonsondergangen. Op gegeven moment hadden we nog geen slaapplek en besloten we bij een bedrijf aan te kloppen. Dit bleek een koeienboer die ons wel op zijn terrein wilde laten slapen. Wij zouden gewoon kamperen maar hij had ook nog wel een knechtenhuisje over waar we konden slapen: wat een verwennerij!
We lopen over het erf en zien allemaal mooie, grote Hollandse melkkoeien staan. De boer komt vragen of wij een grote pan hebben; onze grootste vind hij niet groot genoeg en later komt hij met een enorme pan vol kraakverse koeienmelk naar ons toe. Goed koken en dan opdrinken was het devies: heerlijk! Wat een ultieme verwennerij na een veel te lange dag fietsen .
Teheran blijkt een enorm grote en heel westerse stad te zijn. Waar we wat angstig waren om deze stad op de fiets binnen te rijden bleek dat enorm mee te vallen. We reden op een vrijdag de stad binnen, wat ook heel gunstig was aangezien dat hun weekeind dag is; het verkeer is dan veel minder dan normaal gesproken.
We zaten middenin een wijk met alle auto onderdelen en reparaties. Vlakbij de bazaar, vlakbij een heel groot oud paleis (Golestan palace). Er bleek een vegetarisch restaurant te zijn in een park, een paar kilometer ten noorden van de stad: we namen de taxi: 6 man in 1 taxi, kan best: ‘no problem’. Het park deed me een beetje denken aan de wijk Miraflores in Peru: ineens was de cultuur heel anders: vrouwen met de hoofddoek alleen nog maar aan het knotje opgehangen, vrouwen op slippers. Jongens en meisjes samen pratend en dichtbij elkaar zittend op een bankje terwijl ze duidelijk niet getrouwd zijn. Ineens besef je je hoe snel je went aan de volledige bedekking en aan de normen en waarden van dit land. Bijna geschokt liepen we door het park, al het westerse aanschouwend. En tegelijkertijd begonnen wij van binnen kleine huppeltjes te maken van blijdschap: we kunnen onszelf weer even laten gaan!
We ontmoetten een Iraans/Amerikaans meisje Zara, die ons mee op sleeptouw nam door Iran en ons van alles kon vertellen. Zij heeft tot haar 16e in Amerika gewoond; daar geboren en opgegroeid, tot haar ouders weer terug wilden naar hun vaderland. Zij groeide op met de westerse wereld en woont en werkt nu in deze gekke, totaal andere wereld. Ze snapte ons gevoel volledig maar legde ons ook uit dat vrouwen het hier zelf heel onprettig vinden om een man een hand te geven. Dat het respectloos gevonden wordt als mannen de vrouwen wél een hand reiken. OP dit manier hadden wij het nog niet bekeken maar het verklaarde ook al wel veel.
Dit zelfde werd een tijdje later in Bosjnurd, een universiteitsstad, nog eens goed duidelijk gemaakt door de Engelse professor: een vrouw die eigenlijk uit het zuiden van Iran kwam maar in het noordoosten is gaan wonen. Een van onze jongens wilde haar de hand schudde maar zij weigerde die “it is not common to do that here”. Waar het voor ons beleefdheid was en juist een teken van respect en gelijkheid was het hier juist niet op zijn plaats om dat te doen. Als we op deze manier naar onze ervaringen keken konden we al heel veel acties veel positiever inkleuren dan we in het begin deden.
De route van Teheran was een hele mooie maar ook een hele zware. Met dagen van veel klimmen maar dan ook weer fantastische afdalingen, met een overnachting onder de appelboomgaard midden tussen de bergen, heel idyllisch. Een dag dat onze uitzichten veranderden van een start in de kale bergen naar bergen vol vruchtbaarheid: groen, water, sinaasappels, vogeltjes en een kneiterharde afdaling welke eindigde -oke, via een klein stukje industrieterrein- in rijstvelden. We kwamen een schildpadje tegen die probeerde over te steken maar hier wel wat hulp bij kon gebruiken; we zagen rijstvelden die al helemaal groen waren, velden die nog helemaal onder water stonden, mensen hard aan het werk. We vlogen hier, met harde wind in de rug, heerlijk aan voorbij om te lunchen op het strand aan de Caspische Zee. Dit was de beste dag die we tot noch toe op onze hele trip hebben gehad..!
We eindigden de dag bij een gezin die we via warmshowers hadden gevonden en die ons hun vloer aanboden. Ze namen ons mee naar hun buitenhuis voor het diner (om kwart over 12 ’s avonds, dat wel ;)) waar ze kebab voor ons klaarmaakten en heerlijke salades. Een aantal van ons waren ondertussen al in slaap gedommeld en werden voor het eten weer wakker: wat een genot!
Rond een uur of 1 reden we terug naar hun ‘normale’ huis waar een bruiloft aan de gang was.. We namen een kijkje en voor we het wisten stonden we op de dansvloer, met de bruid en al haar familie. De bruid was helemaal het poppetje, de bruidegom helaas iets minder geïnteresseerd. Wij werden telkens als we even aan de kant stonden te kijken gauw door de omstanders weer naar voren geduwd omdat we mee moesten dansen.

Richting het einde van onze tijd in Iran werden we nog door een universiteit in Bosjnurd ontvangen. Wij dachten dat het was om les te krijgen, blijkbaar werd van ons verwacht dat we een lecture zouden geven. We kwamen, na een lange dag fietsen met klimmen (onze eerste keer over de 200 km!) aan in Bosjnurd waar ons rond 20.00 uur nog even werd verteld dat we een lecture moesten geven. Wij dachten dit gezamenlijk aan het eten wel even in elkaar te flansen, maar toen bleek dat mannen en vrouwen in een ander appartement sliepen en ook niet bij elkaar over de vloer mochten komen. Bij ons boven mochten wij wel zonder hoofddoek lopen en toen wij een hoofddoek omdeden om beneden even iets te vragen werden we berispt: je hebt niet genoeg aan! Lange mouwen, lange broek en hoofddoek was onvoldoende; het moest ook nog een lang vest of omslagdoek om je schouders/rug en billen. Wij dachten dat we in Iran wel alles gehad hadden maar dit was nog net weer even een stapje verder.
’s Ochtends bleek het college geven een andere definitie te hebben dan wij dachten; wij begonnen keurig met wat we hadden voorbereid maar blijkbaar wilde de universiteit wat anders. Ze begonnen vragen te stellen over wat wij van Iran vonden, hoe onze reis ging, wat we het mooiste vonden aan Iran; alles tot in de puntjes voorbereid. Vonden wij alleen maar heeeel prettig want de fietsdag van de dag ervoor was ons niet in de koude kleren gaan zitten en op deze manier was het heel leuk om informatie over te brengen! Het uur vloog voorbij en we hadden er echt heel veel plezier in! Top! 
’s middags nam Mmhadi, het hoofd van de Engels afdeling van de universiteit, ons mee naar de stad, samen met zijn vrouw en de Engels professor. Ze namen ons mee uit picknicken, uit eten en het ontbrak ons aan niets. In deze stad werd ik op slag verliefd op een fantastisch souvenir, wat nog een verassing is voor Rut dus dat komt later ;-). Buiten het universiteitsterrein bleek het allemaal niet zo strikt te zijn en konden we openlijk en eerlijk met de Iraniërs die ons onder hun hoede hadden genomen praten.

We fietsten, dit keer met bagage want onze driver had haast om naar zijn nieuwe clienten te gaan, richting de grens van Iran. Nog 1 rustdag in Quchan (of Qazvin, haal deze 2 telkens door elkaar ;-)) waarin ik met Jori, Judith en Sara besloot met de bus naar Masshad te gaan om naar de grootste moskee ter wereld te gaan. Hier ligt Emam Reza, een directe afstammeling van de profeet Mohammed. De chadors werden weer omgeslagen (zelfs na een maand Iran kunnen we daar nog niet echt mee overweg) en sokken werden uitgewisseld. Ik had slippers aan, Sara en Judith beiden schoenen met sokken: ik met sokken in mijn slippers: zo mochten we het terrein op, alles moet bedekt. Het begint haast te wennen.
De moskee is enorm, het bestaat uit verschillende gebouwen die aan 1 gebouw gekoppeld zijn. De plek waar de heilige emam ligt mochten wij eigenlijk niet bezoeken van de beveiliger, omdat wij (gezien ons uiterlijk) geen moslim waren. Maar zodra de beveiliger niet keek wisten wij niet hoe snel we binnen konden komen: het blijft een bijzondere plek om rond de dolen. Vrouwen met een bezeten blik in hun ogen die hun (zieke?) kind tegen de tombe houden, vrouwen die de tombe kussen. Vrouwen die diep in tranen zijn omdat ze bij de emam zijn gekomen.
Mensen zo diep in hun geloof gekeerd: het kan beangstigen maar ik kan het ook bewonderen. Iran was een eindeloze leercurve. Waar ik in het begin alleen maar heel veel moeite met het land en de cultuur had ben ik het uiteindelijk toch heel erg gaan waarderen.
Hier wil ik ooit nog wel eens naar terug. Alleen niet te snel, eerst maar even laten bezinken en op naar Turkmenistan!